Các học giả và chính khách quốc tế phản bác luận điệu của Trung Quốc về
biển Đông và kêu gọi hỗ trợ ASEAN giải quyết tranh chấp tại đây.Phát
biểu tại Hội thảo Về an ninh hàng hải ở biển Đông do Trung tâm Nghiên
cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) của Mỹ tổ chức tại Washington hôm qua,
thượng nghị sĩ John McCain kêu gọi Mỹ tăng cường hỗ trợ về quân sự và
chính trị cho các nước Đông Nam Á nhằm đối phó với các động thái đơn
phương, gây căng thẳng của Trung Quốc ở biển Đông.
AFP dẫn lời ông McCain nói Washington nên giúp đỡ các thành viên
ASEAN phát triển và triển khai các hệ thống cơ bản như radar cảnh báo
sớm và các tàu an ninh hàng hải tại những khu vực tranh chấp. Thượng
nghị sĩ Mỹ thúc giục Washington sử dụng các biện pháp ngoại giao để giúp
ASEAN giải quyết các tranh chấp của riêng họ và “thành lập một mặt trận
thống nhất hơn”. Ông McCain cũng quy trách nhiệm trong những căng thẳng
gần đây ở biển Đông cho “cách hành xử hung hăng” và “những tuyên bố chủ
quyền vô căn cứ” của Trung Quốc.
Theo trang web của Bộ Quốc phòng Mỹ, phát biểu bên lề hội thảo, một quan
chức của Lầu Năm Góc khẳng định Mỹ “có mối quan tâm sâu sắc” đến việc
đảm bảo tự do đi lại ở biển Đông và đang giúp giải tỏa căng thẳng xung
quanh vấn đề tranh chấp chủ quyền tại đây. Quan chức trên nhắc lại sự
ủng hộ của Bộ trưởng Quốc phòng Robert Gates và Ngoại trưởng Hillary
Clinton cho giải pháp hòa bình liên quan tranh chấp lãnh thổ tại khu vực
quan trọng về chiến lược này.
Trước đó, trong phiên đầu tiên của hội thảo hôm 20.6, nhiều học giả
phản bác mạnh mẽ các lập luận của ông Tô Hạo - Phó giám đốc Trung tâm
Nghiên cứu quốc tế thuộc Đại học Ngoại giao Bắc Kinh, về “cơ sở lịch sử”
của bản đồ đường lưỡi bò 9 đoạn.
Ông Termsak Chalermpalanupap, Giám đốc phụ trách chính trị và an
ninh của Ban Thư ký ASEAN, khẳng định: “Tôi không cho rằng Công ước của
LHQ về Luật Biển (UNCLOS) công nhận lịch sử là cơ sở để tuyên bố chủ
quyền”. Giáo sư Peter Dutton thuộc Đại học Hải quân Mỹ, cũng nói: “Về
quyền tài phán đối với các vùng biển, lịch sử không liên quan gì cả mà
phải tuân theo UNCLOS”.
Giáo sư Carl Thayer từ Học viện Quốc phòng Úc nhận định việc học giả
Trung Quốc sử dụng “di sản lịch sử” để giải thích về tuyên bố chủ quyền ở
biển Đông một lần nữa bộc lộ rằng họ thiếu cơ sở pháp lý quốc tế trong
tuyên bố này.
Trong phiên thảo luận buổi chiều (rạng sáng qua, giờ VN), các học giả
Bonnie Glaser của Mỹ, Trần Trường Thủy của Việt Nam, Ian Storey của
Singapore và ông Thayer của Úc trình bày về các diễn biến gần đây trên
biển Đông, đưa ra cách giải thích cho các sự kiện này.
Trước câu hỏi của đại biểu Trung Quốc về việc tại sao các vụ việc
giữa tàu Trung Quốc và tàu thăm dò của Việt Nam lại xảy ra vào thời điểm
này, tiến sĩ Trần Trường Thủy của Học viện Quan hệ quốc tế Việt Nam
nói: “Đây cũng là câu hỏi của chúng tôi. Tại sao tàu Trung Quốc lại cắt
cáp tàu thăm dò của Việt Nam vào thời điểm ngay trước khi diễn ra nhiều
sự kiện quan trọng như Hội nghị Shangri-La?”.
Cũng trong hôm qua, tờ Malaya của Philippines đưa tin hai dân biểu
nước này là Teddy Casino và Neri Colmenares đã đệ trình lên Hạ viện một
dự thảo nghị quyết đòi mở cuộc điều tra về những hành vi xâm phạm của
Trung Quốc vào khu vực mà Manila tuyên bố chủ quyền tại biển Đông.
Trong một diễn biến khác, sau buổi hội đàm tại Washington hôm 21.6,
các Bộ trưởng Quốc phòng Robert Gates của Mỹ và Toshimi Kitazawa của
Nhật Bản ra tuyên bố chung kêu gọi Trung Quốc hành xử có trách nhiệm đối
với sự ổn định tại khu vực.
Trùng Quang - TTXVN